اسپرماتوسل کیست یا کیسه‌ ای غیرعادی می باشد که در ناحیه اپیدیدیم رشد می نماید. در بیشتر موارد اسپرماتوسل بدون نشانه و غیرسرطانی میباشد، ولی می بایست تحت معاینه پزشک قرار داده شود.

در این قسمت به موضوع کیست بیضه یا اسپرماتوسل، خصوصیات و نشانه های کیست اسپرماتوسل و بقیه ی مسائل مربوط به آن می پردازیم.

بیشتر بخوانید: درمان فتق 

نشانه های کیست بیضه

کیست بیضه بیشتر بی‌ علامت می باشد و بسیاری از مبتلایان به کیست بیضه مدعی می باشند که علامت خاصی را تجربه ننموده اند و یا اینکه امروزه هم درد یا ناراحتی نخواهند داشت.

بعضی مواقع کیست بیضه حتی رشد نیز نمی نماید و در یک حد و اندازه محدود باقی خواهد ماند. با وجود این بعضی از کیست‌ های اسپرماتوسل بزرگ ‌گردیده و باعث بروز نشانه هایی خواهند شد. رایج ترین نشانه های بروز کیست بیضه در آقایان عبارتند از:

• درد یا ناراحتی در بیضه‌ ای که در آن کیست بیضه وجود دارد
• حس سنگینی در بیضه‌ ای که بالای آن کیست به وجود آمده
• حس پری پشت و بخش فوقانی بیضه

انواع کیست بیضه

کیست‌ های بیضه دارای انواع گوناگونی هستند. اغلب توده‌ هایی که تحت عنوان کیست در کیسه بیضه رشد می نمایند بی‌ خطر می باشند و با استراحت یا درمان رفع می گردند. رایج ترین انواع کیست بیضه عبارتند از:

• هیدروکوئل کوچک: هیدروکوئل دارای مایع میان تونیکا واژینالیس، لایه‌ های احشایی و جداری بیضه می باشد. این کیست به طور معمول بدون جراحی درمان می گردد.
• آدم حاد اسکروتوم ایدیوپاتیک: این کیست به طور معمول نشانه هایی مانند تورم یک طرف یا هر دو طرف بیضه دارد. همینطور بیمار با بروز این کیست در کیسه بیضه گرما حس نموده و امکان دارد کیسه بیضه قرمز گردد. به طور معمول این کیست به خودی خود درمان می گردد و اغلب در پسران زیر ۱۰ سال شایع می باشد.
• واریکوسل: واریکوسل اتساع غیرعادی وریدها در شبکه پامپینی فرم می باشد، که ممکن است باعث ورم کیستیک شود. واریکوسل در صورتی که کوچک باشد با استراحت و مواظبت از کیسه بیضه درمان می گردد. در صورتی که این کیست بزرگ گردد، پزشک جراحی را پیشنهاد می دهد.
• هماتوم اسکروتوم: بعضی مواقع بیضه بر اثر ضربه ی شدید دچار ورم کیستیک می گردد که به آن هماتوم گفته می شود. در صورتی که وضعیت بیمار خیلی وخیم باشد نیاز می باشد تحت عمل جراحی قرار داده شود.
• اپیدیدیم ارکیت: این عوارض التهاب اپیدیدیم می باشد که وظیفه جمع‌ کردن و ذخیره سازی اسپرم از بیضه را بر عهده دارد. دلیل بروز این عارضه بیشتر نشات گرفته از عفونت دستگاه ادراری یا یک بیماری مقاربتی می باشد.
• هیدروسل: هنگامی که مایع در تونیکا واژینالیس به‌ طور غیر عادی انباشته می گردد، این ورم کیستیک اتفاق می افتد. بعضی مواقع هیدروسل ناشی از ملتهب شدن، تومور یا تروما ثانویه می باشد. به طور معمول هیدروسل‌ های کوچک به صورت تدریجی رفع می گردند، اما هیدروسل‌ های بزرگ می بایست تحت عمل جراحی قرار داده شوند.

بیشتر بخوانید:علل و عوامل اختلال نعوظ

آیا جراحی کیست بیضه خطر دارد؟

خود به خود این جراحی خطرناک نمی باشد و شیوه ای تهاجمی برای رفع کیست بیضه می باشد. ولی خطای پزشکی کاملاً رد نمی گردد. بعضی مواقع امکان دارد حین جراحی و تخلیه کردن کیست به اپیدیدیم و مجرای دفران صدمه وارد گردد.

منظور از دفران لوله‌ ای می باشد که اسپرم را از اپیدیدیم به آلت تناسلی منتقل میکند. صدمه به هر کدام از این دو عضو در دستگاه تناسلی مردان امکان دارد خطر کم شدن شانس باروری و یا ناباروری را ایجاد کند.

آیا کیست بیضه دوباره عود می نماید؟

در موردهایی مشاهده می گردد که بیمار بعد از جراحی مدتی در سلامت کامل بوده و بعد دوباره با همان نشانه های سابق یا شدیدتر به پزشک مراجعه می نماید. این شرایط یکی از نادرترین عارضه های ناشی از جراحی کیست بیضه می باشد.

بعضی مواقع این امکان موجود است که کیست بعد از جراحی عود نموده و احتیاج باشد دوباره جراحی تکرار گردد یا شیوه ی درمانی دیگری آغاز شود.

بیشتر بخوانید: علل و عوامل واریکوسل 

روش معاینه بیضه‌ ها

بهترین وقت برای معاینه‌ بیضه‌ ها حین حمام نمودن یا پس از استحمام با آب گرم می باشد. زیرا با تماس آب گرم به بدن کیسه بیضه شل شده و در این صورت تشخیص هر توده غیرعادی و تازه برای شما ساده تر می باشد.

با رعایت کردن این مورد مرحله های زیر را برای معاینه کیسه بیضه طی نمائید:

• جلوی آینه ایستاده و مشاهده کنید آیا کیسه بیضه ورم کرده یا توده و ورم خاصی روی پوست کیسه بیضه موجود است.
• جهت معاینه بیضه‌ ها از دو دست استفاده کنید. هر بیضه را با هر دو دست خود بررسی نمائید. انگشت های اشاره و وسط را زیر بیضه قرار داده و انگشت شست را بالای آن قرار دهید
• بیضه‌ ها را کاملا بررسی نمائید. بسیار آرام بیضه را میان انگشت های شست و انگشت های اشاره و وسط گردش دهید. دقت نمایئد که بیضه‌ ها بیشتر صاف، بیضی شکل و سفت می باشند. در صورتی که یک بیضه اندکی بزرگ‌ تر از دیگری می باشد نگران نگردید، این حالت عادی می باشد. همینطور از لمس لوله اپیدیدیم نگران نگردید این لوله بند ناف می باشد که از بالای بیضه به طرف بالا رفته و قسمتی از کیسه بیضه به حساب می آید.

با انجام دادن این معاینه و تکرار کردن آن، شما با گذشت زمان نسبت به خصوصیات عادی بیضه‌ های خود مطلع خواهید شد. بر همین اساس در صورتی که در دفعات بعد تغییری اتفاق بیفتد، فورا مطلع می گردید.

اگر توده تازه ای را لمس نمودید بهتر می باشد در نخستین فرصت به پزشک مراجعه نمائید و تحت معاینه متخصص اورولوژی قرار بگیرید.