سنگ مثانه چیست؟

سنگ مثانه تود‌ه‌ های سختی تشکیل شده از مواد معدنی در مثانه می باشند. موقعی که مواد معدنی ادرار غلیظ و کریستاله گردند، سنگ مثانه به وجود می آید.

این ایراد به طور معمول موقعی اتفاق می افتد که فرد قادر به تخلیه‌ گردن کامل مثانه خودش نباشد.

سنگ‌ های مثانه کوچک به طور معمول بدون احتیاج به درمان از بدن خارج می گردند، ولی بعضی مواقع سنگ مثانه احتیاج به مصرف دارو یا حتی جراحی خواهد داشت.

در صورتی که سنگ مثانه درمان نگردیده باقی بماند، سنگ سبب عفونت و سایر مشکلات می شود.

بیشتر بخوانید: درمان عدم نزول بیضه ها

نشانه های سنگ مثانه

بعضی مواقع سنگ‌ های مثانه حتی گونه های بزرگ‌تر آن مشکلی را به وجود نمی آورند.

ولی در صورتی که سنگ مثانه دیواره‌ ی این اندام بدن را تحریک نموده و یا جریان ادرار را دچار انسداد نماید، علامت ها و نشانه‌ ها شامل موارد زیر می باشد:

• درد در بخش پایینی شکم
• درد در زمان دفع ادرار
• تکرر ادرار
• دفع کردن ادرار به دشواری و یا جریان ادرار مقطوع
• خون در ادرار
• ادرار کدر و یا تیره رنگ غیر عادی

دلایل سنگ مثانه

موقعی که ادرار به شکل کامل تخلیه نگردد، امکان شکل گیری سنگ مثانه موجود است.

ادرار باقی مانده غلیظ گردیده و بعد امکان کریستالی گردیدن آن و شکل گیری سنگ موجود است.

بعضی از عفونت‌ ها سبب تشکیل سنگ مثانه می گردند و بعضی مواقع یک بیماری زمینه‌ ای که توانایی نگهداری، ذخیره و یا کم شدن ادرار به وسیله مثانه را تحت تأثیر قرار خواهد داد، سبب ایجاد سنگ در مثانه میگردد.

هر گونه ماده‌ ی خارجی در مثانه نیز قادر است سبب شکل گیری سنگ مثانه گردد.

متداول ترین بیماری‌ هایی که سبب بروز سنگ مثانه می گردند، عبارتند از:

• بزرگ گردیدن غده‌ ی پروستات: پروستات بزرگ گردیده (هایپرپلازی خوش خیم پروستات) در آقایان قادر است سبب تولید سنگ کلیه گرد. یک پروستات بزرگ گردیده، قادر است جریان ادرار را دچار انسداد نموده و از خالی گردیدن کامل مثانه پیشگیری نماید.

• اعصاب صدمه دیده: به شکل طبیعی، اعصاب پیام‌ هایی را از مغز برای عضله های مثانه حمل مینمایند و این پیام‌ ها سبب انقباض و انبساط عضله های مثانه می شوند. در صورتی که این اعصاب به دلیل سکته، صدمه ی ستون فقرات و نخاع و سایر مسائل و بیماری‌ ها صدمه ببینند، امکان دارد مثانه به شکل کامل خالی نگردد. به این حالت مثانه عصبی (neurogenic bladder) می گویند.

بیشتر بخوانید: نعوظ دردناک 

سایر علل احتمالی بروز سنگ مثانه

• التهاب: التهاب مثانه، بعضی مواقع ناشی از عفونت مجاری ادراری یا پرتو درمانی در ناحیه‌ ی لگن میباشد که در انتها به سنگ مثانه منجر می گردد.
• دستگاه‌ های پزشکی: کاتترهای مثانه لوله‌ هایی هستند که جهت کمک به خالی نمودن مثانه از راه میزراه وارد مثانه می گردند که امکان دارد سبب تشکیل سنگ مثانه گردند. همینطور بعضی از لوازم مانند لوازم جلوگیری از بارداری و یا استنت‌ ها نیز امکان دارد سر از مثانه در آورده و باعث تشکیل سنگ مثانه گردند. کریستال‌ های معدنی که بعد به سنگ مبدل می گردند، به سطح این لوازم تمایل دارند.
• سنگ کلیه: سنگ‌ هایی که در کلیه شکل می گیرند، مانند سنگ‌ های مثانه نمی باشند. آن‌ ها به شکل متفاوتی شکل می گیرند. ولی سنگ‌ های کلیه کوچک امکان دارد از طریق میزنای وارد مثانه گردیده و در صورتی که خارج نگردند در انتها تبدیل به سنگ‌ های مثانه خواهند شد.

عوامل خطرناک برای مبتلایان به سنگ مثانه

آقایان، مخصوصا آقایان بالای ۵۰ سال، بیشتر در معرض ابتلا به سنگ مثانه هستند.

بیماری‌ ها و وضعیتی که خطر ابتلا به سنگ مثانه را افزایش می دهد، عبارتند از:

• انسداد: هر بیماری و وضعیتی که جریان ادرار را از مثانه به طرف میزراه دچار انسداد نماید قادر است سبب شکل گیری سنگ مثانه گردد. عوامل بسیاری سبب ایجاد این وضعیت می گردند، اما مهم‌ ترین و رایج ترین آن پروستات بزرگ شده می باشد.
• صدمه ی عصبی: سکته، صدمه به ستون فقرات و نخاع، پارکینسون، دیابت، دیسک می توانند به اعصاب کنترل کننده‌ ی کارکرد مثانه صدمه وارد نمایند.

امکان بروز صدمه ی عصبی و یک بیماری که سبب مسدود شدن مسیر خروج ادرار می گردد به شکل همزمان موجود است و داشتن این دو عارضه با یکدیگر خطر شکل گیری سنگ مثانه را نیز بالا می برد.

بیشتر بخوانید: تنگی مجرای ادرار

جلوگیری از سنگ مثانه

سنگ مثانه به طور معمول به دلیل مشکل های زمینه‌ ای خاصی ایجاد می گردد که جلوگیری از آن‌ ها سخت و دشوار می باشد.

ولی با رعایت کردن توصیه‌ های زیر میشود خطر بروز سنگ مثانه را تا اندازه ی بسیاری کم کرد:

• درباره ی نشانه های غیر معمول ادراری خودتان با پزشک صحبت نمائید: تشخیص و درمان فوری پروستات بزرگ گردیده یا سایر بیماری‌ های دستگاه ادراری امکان دارد شانس شکل گیری سنگ مثانه را کم کند.
• نوشیدن میزان آب کافی: نوشیدن میزان بسیاری مایعات، مخصوصا آب امکان دارد از بروز سنگ مثانه پیشگیری نماید. زیرا آب سبب کم شدن غلظت مواد معدنی در مثانه می گردد. میزان آبی که شخص میبایست بنوشد به سن، اندازه ی بدن، سلامت و سطح فعالیت شخصی وابسته است. از پزشک خودتان مقدار آب لازم مصرفی را بپرسید.

تشخیص دادن سنگ مثانه

جهت تشخیص سنگ مثانه کارهای زیر را می شود انجام داد:

• معاینه ی فیزیکی: پزشک جهت بررسی برزرگ شدگی احتمالی مثانه بخش پایینی شکم را لمس مینماید، همینطور جهت بررسی اندازه پروستات امکان دارد آزمایش مقعدی نیز انجام گیرد. علامت ها و نشانه‌ های ادراری بیمار نیز در جریان این معاینه مورد بحث قرار می گیرد.

• تست ادرار: نمونه‌ ای از ادرار بیمار جهت چک کردن میکروسکوپی میزان خون، باکتری و مواد معدنی کریستالی گردیده در آزمایشگاه چک می گردند. در چک کردن ادرار احتمال ابتلای شخص به عفونت مجاری ادراری نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت. عفونت مجاری ادراری بعضی مواقع عامل سنگ مثانه میباشد و بعضی مواقع نیز بر اثر سنگ مثانه به وجود می آید.

• سی‌ تی اسکن: در سی تی اسکن اشعه ایکس و کامپیوتر جهت گرفتن تصویرهای دقیقی از درون بدن مورد استفاده قرار می گیرد. سی‌ تی اسکن قادر به تشخیص دادن کوچکترین سنگ‌ ها می باشد. این شیوه حساس‌ ترین شیوه جهت تشخیص انواع گوناگون سنگ‌ های مثانه می باشد.

• سونوگرافی: در این شیوه ی تشخیصی از موج های رادیویی جهت تهیه تصویرهایی از درون بدن استفاده می گردد و جهت تشخیص سنگ مثانه نیز به کار می رود.
• رادیولوژی اشعه ایکس: گرفتن تصویر رادیولوژی از کلیه، میزنای و مثانه به پزشک در تشخیص دادن سنگ مثانه کمک خواهد کرد. با این همه گونه هایی از سنگ مثانه در رادیولوژی ساده تشخیص داده نمی شوند.

بیشتر بخوانید: ادرار دردناک