سیستم ادراری بدن ما حاوی کلیه‌ ها، حالب‌ ها (مجاری منتقل کننده ی ادرار از کلیه‌ ها به مثانه)، مثانه و مجاری ادراری می باشد. عفونت‌ ها اغلب دستگاه ادراری تحتانی، مانند مثانه و مجاری ادرار (لوله‌ ای که ادرار را از بدن خارج می نماید) را درگیر می نمایند.

زنان زیادتر از مردان در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری می باشند.

ملتهب شدن مثانه ناشی از عفونت باکتریایی، سیستیت باکتریایی نامیده می شود و رایج ترین نوع عفونت ادراری، مخصوصا در زنان می باشد.

عفونت مثانه قادر است دردناک و آزاردهنده باشد و در صورت گسترده شدن عفونت به کلیه‌ ها، قادر است به یک مشکل شدید تهدیدگر سلامت تبدیل گردد.

موردهای خفیف، بیشتر در عرض چند روز به خودی خود بهبود پیدا می کنند، ولی بعضی افراد امکان دارد به درمان منظم یا طولانی‌ مدت احتیاج داشته باشند.

به همین علت، ضرورت دارد در صورت بهبود پیدا نکردن نشانه ها به پزشک مراجعه نمائیم.

به طور معمول پزشک ها برای درمان سیستیت باکتریایی، آنتی‌ بیوتیک تجویز می نمایند، ولی ما هم می‌ توانیم جهت کاهش شانس ابتلا به عفونت ادراری یک سری اقدامات را به انجام برسانیم.

بیشتر بخوانید: عوامل بیماری سنگ مثانه 

نشانه های عفونت مثانه

نشانه های عفونت مثانه امکان دارد شامل موارد زیر باشد:

• حس شدید و مداوم برای ادرار نمودن
• حس سوزش در زمان ادرار نمودن
• دفع مکرر میزان اندکی ادرار
• کدر گردیدن ادرار
• ادرار قرمز یا صورتی روشن (علامت وجود خون در ادرار)
• ادرار با بوی نامطبوع
• درد لگن در خانم ها، مخصوصا در مرکز لگن و اطراف ناحیه ی استخوان شرمگاهی
• حس فشار در بخش پایین شکم
• تب تخفیف

این نشانه ها امکان دارد در سالمندان نادیده گرفته شده یا با بقیه ی بیماری‌ ها اشتباه گرفته شوند.

در کودکان و خردسالان، دوره‌ های تازه ی ادرار نمودن غیر ارادی (خیس نمودن خود) در طول روز هم امکان دارد علامت عفونت دستگاه ادراری باشد. شب‌ ادراری  خودش علامت عفونت ادرار نمی باشد.

نشانه های احتمالی در کودکان و خردسالان عبارتند از:

• درد در شکم
• احتیاج به ادرار نمودن فوری یا زیاد شدن دفعات ادرار نمودن
• تب ۳۸ درجه سانتیگراد یا زیادتر
• ضعیف یا تحریک‌ پذیر شدن
• کم شدن اشتها و استفراغ

چه چیزی سبب عفونت مثانه می گردد؟

تصور می گردد عفونت مثانه اغلب موقعی رخ می‌ دهد که باکتری‌ های بی‌ ضرری که در روده یا بر روی پوست ما زندگی می نمایند، از راه مجاری ادرار وارد مثانه گردند.

ولی بعضی موارد امکان دارد خطر ابتلا به عفونت مثانه را زیاد کند، از قبیل:

• داشتن ارتباط جنسی
• شستشو یا خشک نمودن خود، بعد از رفتن به توالت، از پشت بدن به طرف جلو
• استفاده کردن از سوند یا کاتتر ادراری (گذاشتن یک لوله ی نازک درون مجاری ادرار برای تخلیه مثانه)
• سن کمتر از ۱ سال یا زیادتر از ۷۵ سال
• باردار شدن
• استفاده کردن از دیافراگم برای جلوگیری از بارداری
• مبتلا شدن به دیابت
• سیستم ایمنی دچار ضعف

زنان به طور معمول زیادتر از مردان به سیستیت مبتلا می گردند؛ چون فاصله ی مقعد با مجرای ادرار در آنها کمتر می باشد و مجرای ادرار خیلی کوتاه تری دارند، بر همین اساس باکتری‌ ها قادر هستند آسان تر وارد مثانه گردند.

بیشتر بخوانید: عوامل ایجاد ناباروری در مردان 

چه افرادی در معرض خطر عفونت مثانه قرار می گیرند؟

بعضی اشخاص زیادتر در معرض ابتلا به عفونت مکرر مثانه قرار می گیرند، از قبیل زنان.

همان گونه که گفتیم علت آن به خاطر آناتومی بدن زنان می باشد و به علت اینکه طول پیشابراه در آنها کوتاه‌ تر می باشد احتمال مبتلا شدن به عفونت مثانه زیادتر می گردد.

اگر وضعیت های زیر را داشته باشیم احتمال مبتلا شدن به عفونت مثانه در ما زیادتر می باشد:

• فعال بودن از نظر جنسی
• استفاده کردن از بعضی شیوه هیا جلوگیری از بارداری مانند دیافراگم
• دوره ی حاملگی
• دوره ی یائسگی
• شیمی‌ درمانی و رادیوتراپی
• دیابت
• سنگ در کلیه
• ایدز

چه موقعی به پزشک مراجعه نمائیم؟

در اغلب موارد عفونت مثانه به خودی خود و در عرض ۳ روز بهبود می یابد. اگر طی این مدت عفونت بهتر نشد می بایست به پزشک مراجعه نمائیم.

در صورتی که وضعیت زیر موجود باشد بهتر می باشد از همان آغاز علائم برای رفتن پیش پزشک اقدام نمائیم:

• مردان (مردان در صورت مبتلا بودن به سیستیت می بایست حتما به پزشک مراجعه نمایند.)
• دوران حاملگی (هر زن حامله‌ ای که به عفونت مثانه دچار گردد احتیاج به مراجعه به پزشک خواهد داشت.)
• اگر به صورت مکرر دچار عفونت مثانه می گردیم.
• در صورتی که برای نخستین بار می باشد که به سیستیت مبتلا گردیم.
• نشانه هایی مانند وجود خون در ادرار، تب و یا درد در پهلو وجود داشته باشد.
• حالت تهوع و استفراغ داشته باشیم.
• کودک ها با نشانه های عفونت مثانه در هر صورت می بایست به پزشک مراجعه نمایند.

عفونت مثانه در مردان می بایست جدی‌ تر گرفته شود زیرا قادر است بر اثر شرایطی مانند عفونت و یا بزرگ شدن پروستات، سرطان‌ ها و مسدود شدن مجرای ادراری رخ دهد.

اگر عفونت مثانه در مردان درمان نگردد، مشکل های بزرگتری از قبیل صدمه و عفونت کلیه و پروستات به وجود خواهد آمد.

بیشتر بخوانید: سرطان حالب 

تشخیص عفونت مثانه

پزشک معالج پس از بررسی شرح حال و معاینه بالینی ممکن است آزمایش ادرار درخواست کند. آزمایش کشت ادرار هم معمولا برای تعیین عامل ایجاد کننده عفونت انجام می‌شود و پزشک بر اساس نتیجه آن اقدام به تجویز آنتی بیوتیک خواهد کرد.

جلوگیری از عفونت مثانه

در صورت مبتلا شدن مکرر به عفونت مثانه، با رعایت کردن موردهای زیر می‌ توانیم از برگشت این عفونت پیشگیری نمائیم:

• استفاده نکردن از صابون معطر یا پودر تالک جهت شستشوی ناحیه تناسلی خود (از انواع صابون‌ های ساده بی عطر استفاده نمائیم)
• زیر دوش ایستادن، به جای دراز کشیدن درون وان حمام (این کار از قرارگیری بیشتر از اندازه ناحیه تناسلی در معرض مواد شیمیایی در محصولات شوینده برای مدت طولانی پیشگیری می نماید)
• رفتن به دستشویی به محض حس احتیاج به ادرار نمودن و تخلیه ی کامل مثانه
• شسشو و خشک نمودن بدن از جلو به طرف عقب
• خالی نمودن مثانه در اسرع وقت بعد از رابطه جنسی
• استفاده نکردن از دیافراگم برای جلوگیری از بارداری (استفاده کردن از سایر شیوه ها برای جلوگیری از بارداری)
• پوشیدن لباس‌ زیر پنبه‌ ای به جای لباس زیر جنس مصنوعی، مثل نایلون
• عدم پوشیدن شلوار جین و شلوار تنگ

نوشیدن آب زغال اخته به صورت سنتی به عنوان راهی برای کم شدن احتمال ابتلا به سیستیت پیشنهاد می گردد، هرچند مطالعه های بزرگ اثربخشی آن را تایید ننموده اند.

بیشتر بخوانید: ادرار دردناک